كاليبراسيون انواع كوليس و خطاهاي مجاز آنها در استانداردهاي ملي و بين المللي مختلف

ساخت وبلاگ

كاليبراسيون انواع كوليس و خطاهاي مجاز آنها در استانداردهاي ملي و بين المللي مختلف

كوليس براي اندازه گيري ابعاد داخلي و خارجي اجسام بكار مي رود . اندازه گيري ضخامتهاي خارجي مانند قطر، طول يك قطعه و اندازه گيري فواصل داخلي مانند قطر داخلي يا فضاهاي داخلي درون قطعه ها و همچنين بلندي يا عمق قطعات با اين وسليه مي تواند انجام شود.

كوليسها بسته به نوع ، توانائي اندازه گيري يك يا دو و يا هر سه ابعاد داخلي ، خارجي و عمق را دارند و همچنين نشاندهنده آنها مي تواند بصورت ورنيه ، عقربه اي و يا ديجيتالي باشد.

 

استاندارد هاي ملي و بين المللي با شماره هاي ISIRI 3129 ، ISO 6906 ، ISIRI 1980 ، ISO 3599  و DIN 862  مشخصات ساخت و نحوه کنترل و کالیبراسیون کولیسها را تشريح مي كند .

گستره يا بازه اندازه گیری کولیسها در استانداردهاي ملي و بين المللي بشرح جدول زير مي باشد:

Calliper Class

(Resolution  in mm)

Measuring Range

(Interval)

Standard Method

0.1 ,0.05

to 1000mm

ISIRI  1980

0.02

to 500 mm

ISIRI 3129

0.1.0.05

to 1000mm

ISO 3599

0.02

to 500 mm

ISO 6906

0.1,0.05,0.2

to 2000 mm (Analoge)

DIN 862

0.01

to 1000mm (Digital)

DIN 862

بـراي كاليبراسيون كوليسها ي ورنيه دار روش كار بدين صورت است كه در يك دماي تثبيت شده  ۲۰ درجه سلسيوسي با حداكثر تغييرات دمايي تا ± يك درجه سليسيوس ، مقدار خطاي قرائت كـوليس تحت كاليبره ، توسط يك يا تركيبي از چند بلوك سنجه (Gauge Block) كه حداقل داراي كلاسي معادل ۲ ( grade2 ) باشند ارزيابي و تعيين مي شود .ك جعبه

يك نمونه جعبه بلوك سنجه

يك نمونه جعبه بلوك سنجه

 قبل از آغاز عمليات كاليبراسيون لازمست كنترل اوليه  شامل كنترل چشمي انجام و كوليس  از نظر سلامت ظاهري كنترل شود .همچنين  لازمست لبه هاي اندازه گيري كوليس توسط پارچه تنظيف بدون پرز تميز شود .سپس فك متحرك كوليس بآرامي در تمام طول مسير خود حركت داده شود اگر در طول مسير ، حركت روان نباشد معرف حضور گردو غبار و آلودگي و يا تابيدگي فك ثابت و يا ساير اجزاء متحرك روي آن است و لازمست مشكل برطرف شود. پس از ان كوليس (هاي) تحت كاليبره ، بلوك سنجه هاي مرجع و ساير لوازم وابزارالات مورد استفاده مثل فيكسچز و ميز صفحه صافي در آزمايشگاه كاليبراسيون كه در دماي فوق تثبيت شده است ، براي مدت كافي قرارداده شود تا همگي هم دما شوند.

براي انجام كاليبراسيون لازمست كاليبره كننده از دستكش براي حمل و جابجائي كوليس و بلوك سنجه ها استفاده كند تا حرارت بدن او به تجهيزات مزبور منتقل نشده و ابعاد را تغيير ندهد . توجه داشته باشيد بين دماي بدن انسان و محيط اختلاف دمائي وجود دارد .

يك نمونه جعبه نگهداري بلوك سنجه ها

 يك نمونه جعبه نگهداري بلوك سنجه ها

با توجه به نقاط كاليبراسيون انتخاب شده(معمولا تا ۵ نقطه با فواصل مساوي در گستره اندازه گيري كوليس) ، بلوك سنجه هاي مورد نياز را از جعبه  بلوك سنجه مرجع انتخاب نموده و آنها را برروي ميز صفحه صافي قرار داده و در صورت نياز توسط گيره مخصوص آنها را به هم وصل تا اندازه خواسته شده ايجاد شود سپس توسط كوليس عمليات اندازه گيري كه مي تواند داخل سنجي ، خارج سنجي و يا عمق سنجي باشد انجام می گیرد و مقدار قرائت شده توسط كوليس و مقدار مربوط به بلوك سنجه ( هاي ) مرجع  ثبت ميشود.

  • براي ارزيابي درستي قسمت خارج سنج كوليس آن از بلوك سنجه تكي يا مجموعه به هم چسبيده بلوك سنجه ها (حداكثر ۳تا) استفاده ميشود.
  • براي ارزيابي درستي  قسمت داخل سنج كوليس از مجموع بلوك سنجه وفيكسچر استفاده ميشودومعمولا" ۳ الي۵  نقطه از گستره اندازه گيري كوليس توسط قسمت داخل سنج آن كنترل مي گردد.روش كار به اين صورت است كه بلوك سنجه مرجع انتخابي را بين فكهاي فيكسچر قرار داده وپيچ تنظيم آن را محكم مي كنند تا دقيقا"فكهاي فيكسچر وبلوك سنجه به يكديگر بچسبد وفضاي مورد نظر (طول بلوك سنجه انتخابي)را ايجاد كند سپس اين فواصل ايجاد شده ، توسط قسمت داخل سنج كوليس اندازه گيري شده وخطاي آن ثبت مي گردد.
  •  ارزيابي درستي  قسمت عمق سنج كوليس در دونقطه از گستره اندازه گيري كوليس انجام ميگيرد كه بهتر است نقطه ابتدا و انتهاي كوليس انتخاب شود. به عنوان مثال اگر گستره كاري كوليس ۱۵۰-۰ميليمتر بود بايستي كنترل در نقطه صفر و۱۵۰ميليمتري انجام گيرد.جهت كنترل نقطه انتهايي روش كار به اين صورت است كه از دو عدد بلوك سنجه با طولهاي يكسان كه به صورت موازي بر روي ميز صفحه صافي قرارداده ميشوند (به صورتي كه شاخك عمق سنج كوليس از ميان اين دو بلوك سنجه عبور كند) استفاده ميشود ونقطه انتهايي كوليس توسط عمق سنج كنترل مي شود. جهت كنترل نقطه صفر بايستي فكهاي كوليس را تا انتها بسته وقسمت عمق سنج آن را بر روي ميز صافي قرار داده وفك كوليس را باز  وميزان اختلاف بدست آمده و ثبت شود.

يك نمونه جعبه فيكسچر و شاخكهاي مربوطه

يك نمونه جعبه لوازم فيكسچر و شاخكهاي مربوطه (براي كاليبراسيون داخل سنج كوليس)

 

در استانداردهاي ملي و بين المللي ميزان رواداري مجاز در هر نقطه آزمون و يا در محدوده كوچكي از گستره اندازه گيري كوليس  آورده شده است . لذا اگر منحني انحراف مقدار اندازه گيري شده توسط كوليس برحسب مقدار مرجع رسم شود ، اطلاعات مفيدي در مورد درستي عملكرد كوليس  بدست ميآيد.در اين منحني ميتوان ميزان رواداري مجاز طبق هر استاندارد را رسم و مشاهده كرد آيا اين نقاط در محدوده مجاز قرار دارند يا خير .

ميزان رواداري مجاز براي كوليس ها مطابق با استانداردهاي ملي و بين المللي بشرح جدول زير ميباشد.

 

Limits  of Error (±μm)

Calliper Class (Resolution in mm)

Measuring Range (Interval)

Standard Method

50 + L/10

0.1,0.05

to 1000mm to

ISIRI 1980

20+ L/20

0.02

to  500mm to

ISIRI3129

50 + L/10

0.1,0.05

to 1000mm to

ISO 3599

20+ L/20

0.02

to 500mm to

ISO 6906

20+ L/10≥50μm

0.1,0.05

to 2000mm (Analoge)

DIN 862

22+ L/50

0.02

to 2000mm (Analoge)

DIN 862

22+ L/50

0.01

to 1000mm (Digital)

DIN 862

در جدول فوق L برحسب mm مي باشد و طول اندازه گيري شده مي باشد .

نكات قابل توجه در جدول فوق:

۱-  مقادير بدست آمده از روابط ذكر شده براي DIN862 بايد تا به نزديكترين 0.01mm گرد شوند.

۲-  تفاوت اصلي استانداردهاي ISO ، DIN و ISIRI عبارتست از :

 الف ) حد باالاي اندازه گيري آنها متفاوت است و DIN862 محدوده بالاتري را پوشش مي دهد .

  ب) استانداردهاي ISO و ISIRI ، كوليسهاي با خروجي ديجيتالي و هم چنين درجه بندي هاي عقربه اي را پوشش نمي دهند ولي DIN 862 شامل آنها مي شود.

پ ) استانداردهاي ISO ، ISIRI در برگيرنده كوليسهاي عمق سنج نمي باشد ولي DIN862 اينگونه كوليسها را نيز پوشش مي دهد .

 جداول زير رواداريها و يا همان حدود خطاي مجاز كوليسها مطابق با استاندارد هاي ملي و بين المللي را نشان مي دهد:

 

جدول  رواداريكوليسهاي 0.05 و 0.1

Limits  of  Error  (±µm)

طول اندازه گيري شده(mm)

DIN  862

ISO  3599  & ISIRI 1980

 

50

50

0

50

60

100

50

70

200

50

80

300

60

90

400

70

100

500

80

110

600

90

120

700

100

130

800

110

140

900

120

150

1000

140

---

1200

160

---

1400

180

---

1600

200

---

1800

220

---

2000

 

جدول  رواداريكوليسهاي 0.02 آنالوگ

Limits  of  Error  (±µm)

L(mm) طول اندازه گيريشده

DIN  862

ISO  6906    & ISIRI 13129

 

20

20

0

20

30

100

30

30

200

30

40

300

30

40

400

30

50

500

30

---

600

40

---

700

40

---

800

40

---

900

40

---

1000

50

---

1200

50

---

1400

60

---

1600

60

---

1800

60

---

2000

 

جدول رواداري كوليسهاي 0.01 ديجيتالي  

Limits  of  Error  (±µm)

L(mm) طول اندازه گيريشده

DIN  862

 

20

0

20

100

30

200

30

300

30

400

30

500

30

600

40

700

40

800

40

900

40

1000

منبع:

http://calibration-info.blogfa.com/post-64.aspx

 

بانك اطلاعات مهندسی مکانیک...
ما را در سایت بانك اطلاعات مهندسی مکانیک دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : meinformationa بازدید : 309 تاريخ : شنبه 20 شهريور 1395 ساعت: 19:10